Nazım Hikmet’in “Ateşi ve ihaneti gördük. Dayandık, dayandık her yanda …” dizeleri ile tarif ettiği, İlhan Berk’in “Cumhuriyetin ilk günleri gibiydi yüzün.” diyerek belki de yeni kurulmuş Cumhuriyet’in yorgun ama umutlu yüzünü sevgilide gördüğü o yeni ülkeye ulaşmak elbette ki kolay olmadı. Çetin geçen savaş yıllarının ardından 29 Ekim 1923’te yeni devletin yönetim biçimi olarak ilan edilen cumhuriyet, Osmanlı’dan ideolojik, ekonomik ve toplumsal çeşitli kopuşları temsil ediyordu. Bununla beraber tarihin çarklarının ileriye döndüğü bir anı da imlemekteydi. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş dinamikleri, ileri bir adımı temsil etmekle birlikte yeni kurulan devletin birliği ve istikrarı için yeni bir ulusal üst kimlik yaratmanın aciliyetini mevcudiyetinde barındırıyordu. Gerçekleşen büyük devrim hamleleri de bu adımın yalnızca lafta kalmayacağını en kısa sürede kanıtladı.

I. Dünya Savaşı öncesi ve savaş yıllarında emeklemeye başlayan Türk Sineması ve sinema sanatının kendisi, yeni devletin ulusal kimlik yaratma çabasında en etkili araçlardan biri olarak görülebilir. Sinema tarihçileri tarafından ilk Türk filmi kabul edilen 14 Kasım 1914’te Fuat Uzkınay’ın çektiği Ayastefanos’taki Rus Abidesi’nin Yıkılışı adlı belge film ve 1915’te Enver Paşa’nın emriyle Merkez Ordu Sinema Dairesi’nin kurulması ülkemiz topraklarında ilk sinema çalışmalarının başlangıcına işaret etmektedir. Ne yazık ki savaş yılları bu çalışmaları durma noktasına getirmiştir. Ancak 1919 ve sonrasında film üretilmeye yeniden başlanmıştır. Cumhuriyet’in ilanından yalnızca iki yıl sonra ilk özel film şirketi Kemal Film’in, ardından ise 1928’de İpek Film’in kurulması ile ordu içinde doğan Türk sineması sivilleşmiştir. Bu durum neticesinde toplumsal yapıdaki hızlı değişimler sanat alanında da büyük değişimleri tetiklemiştir. Türk sinema tarihinde Kemal Film’in kurulduğu yıl olan 1922’den 1939’a kadar geçen süre Tiyatrocular Dönemi olarak adlandırılırken, bu döneme damgasını vuran isim iki film şirketinin de kurucuları arasında yer alan Muhsin Ertuğrul’dur. Ertuğrul, sinemayı tiyatroya yakınlaştırma çabalarıyla sinema tarihçileri tarafından eleştirilere maruz kalmış olsa da özellikle ulusal kurtuluş mücadelesini merkezine alan Ateşten Gömlek (1923), Ankara Postası (1928), Bir Millet Uyanıyor (1932) filmleriyle yeni Cumhuriyet’in ulusal kimlik inşasında önemli bir rol üstlenmiştir.

Ateşten Gömlek (1923) filminin ilk gösterimi 23 Nisan 1923 tarihinde yapılmıştır. Halide Edip Adıvar’ın aynı adlı romanından uyarlanan film, Kurtuluş Savaşı’nda yaralanmış bir yedek subay olan Peyami’nin hikâyesini takip eder. Millî Mücadele yıllarında Anadolu’ya geçen Peyami’nin hatıralarından oluşan filmde; Adapazarı, Eskişehir ve Büyük Taarruz sırasında işgalci kuvvetlere karşı verilen mücadeleler yer alır. Ayşe, İhsan, Peyami ve Kezban karakterleri arasındaki romantik ilişkiler ise filmi duygusal bir anlatıyla bütünleştirir. Bedia Muvahhit ile Neyyire Neyir’in yer aldığı bu film, Türk sinema tarihinde ilk kez müslüman ve Türk kadın oyunculara yer verir ve tarihte önemli bir ilktir. Ateşten Gömlek, Cumhuriyet’in ilanından hemen önce çekilmiş olsa da kısa süre önce nihayete eren Millî Mücadele’nin en yakıcı günlerine ışık tutarak seyircinin ilgisi çekmiştir. Film, 29 Ekim 1923 sonrasında da ulusal kurtuluş mücadelesinin dramatize edilerek görselleştirmesinde önemli bir referans noktası oluşturmuştur.