Kemal Günay, Murat Uluk

Nutuk, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinden Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna uzanan süreci kapsayan ve Cumhuriyet’in yol haritasını oluşturan temel bir metindir. Bu çalışma, Nutuk metninde sıkça geçen kelimelerin analizini sunar. Ayrıca, duygusal öğeler ve ağ analizleri de bu çalışmanın önemli bir parçasını oluşturur.

Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk’ün 1927 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yaklaşık altı gün süren konuşmasının metnini içerir. Bu eşsiz konuşma, Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasının ardından Türkiye’nin yeni bir Cumhuriyet olarak kuruluşunun temellerini atmaya yönelik Atatürk’ün vizyonunu ve liderliğini yansıtır. Türk milletinin bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinin en önemli belgelerinden biri olarak kabul edilen Nutuk, sadece tarihî bir konuşma metni olmanın ötesinde, Türkiye’nin çağdaşlaşma ve laikleşme sürecine büyük katkı sağlamıştır. 19 Mayıs 1919 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkarak Kurtuluş Savaşı’nın kıvılcımını ateşlemesiyle başlayan Nutuk, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinden başlayarak Türk milletinin bağımsızlık ve özgürlük mücadelesinin tüm aşamalarını büyük bir ayrıntı ve derinlikle ele almaktadır. Mustafa Kemal Atatürk’ün, Türk milletinin birliği ve bağımsızlığı için giriştiği bu büyük mücadele, tarihsel, siyasi, ve askeri bakımdan kapsamlı bir içeriğe sahiptir.

Eylül 2015 tarihli Kaynak Yayınları aracılığıyla basılan Nutuk’u, dilbilimsel bir bakış açısıyla incelemek için R ve Python programlama dillerini kullanarak çeşitli analizlere tabi tuttuk. Bu analizler sonucunda elde edilen veriler, bu eserin içeriğini daha derinlemesine anlamamıza yardımcı oldu. Toplam 171,451 kelimenin arasından en sık kullanılan kelimeleri belirleyerek bir etiket bulutu oluşturduk. Bu etiket bulutu, Nutuk’un ana temalarını, vurguladığı kavramları ve eserin odak noktalarını daha belirgin hale getiriyor.

Metinde ‘Millet’, ‘Milli’, ‘Büyük’ ve ‘Hareket’ gibi kelimelerin sıkça geçmesi, Atatürk’ün ifade ettiği ana fikirleri, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin ve millet egemenliğinin merkezi önemini vurgular. Bu kelimeler, Kurtuluş Savaşı sırasındaki toplumsal irade ve ulusal çaba konularına derinlemesine işaret eder.

Aynı şekilde, ‘Hükümet’ teriminin sıkça kullanılması, Türk milletinin bağımsızlığını temsil etmek amacıyla kurulan hükümetin başarıyla sonuçlanan bağımsızlık mücadelesi ve milletin kaderini tayin etme hikayesini anlatır. ‘Rauf Bey’, Milli Mücadele Hareketine katılan, Kurtuluş Savaşı’nın hazırlık aşamalarında ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında aktif görevler üstlenen ve Nutuk’ta adı en çok geçen kişilerden biridir. Atatürk’ün, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerine hitap ederken kullandığı ‘Efendiler’ ifadesi, bu tarihi konuşmanın dilini ve üslubunu yansıtır.

Nutuk’ta sıkça kullanılan kelimeler, bu metindeki temel kavramları ve vurguları anlama ve anlamlandırmada oldukça değerlidir. Çünkü bu kelimeler, milli bir mücadelenin ürünü olan Nutuk’un ana temasını daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olur ve Türk milletinin tarihî çabalarını ve bağımsızlık mücadelesini daha berrak bir şekilde sunar.

Nutuk’un duygu analizine baktığımızda, pozitif duygu unsurunun daha ağır bastığını gözlemliyoruz. Zira Nutuk, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin zafer hikayesini anlatmaktadır. Bu büyük mücadeledeki birlik, beraberlik, cesaret ve kararlılık gibi olumlu özellikler, içerikte vurgulanarak pozitif duyguların belirgin bir şekilde öne çıkmasına katkı sağlamıştır.

Ancak, ikinci olarak negatif duygu yoğunluğunu da görmek mümkündür. Bağımsızlık mücadelesi, her ne kadar büyük bir zaferle sonuçlansa da, bu mücadele aynı zamanda fedakârlık, kayıp, acı ve yıkım gibi duygusal yüklerle dolu bir süreci yansıtmaktadır. Bağımsızlığa olan inanç güven, kazanılan zaferlerin yol açtığı neşe, yaşanılan kayıpların getirdiği üzüntü ve çekilen zorlukların yarattığı öfke gibi duygu durumları, bu eserde karşımıza çıkan diğer önemli temalar arasındadır. Sonuçta Nutuk, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin hem zorluklarını hem de zaferini içeren bir eserdir. Bu çeşitlilik, ulusal hikâyenin karmaşıklığını ve dolayısıyla metnin duygu skorunu doğrudan etkilemiştir.

Doğal dil işleme teknikleri kullanarak metin içerisindeki ilişki ağlarını ortaya çıkardığımızda en çok etkileşimin İsmet İnönü ve Rauf Bey isimleri arasında gerçekleştiği görülmüştür. Rauf Bey’in diğer ilişki ağında Refet Paşa ve Bekir Sami Bey yer alırken diğer kişilerin birbiriyle bağlantıları daha az sayıda gerçekleşmiştir.

Nutuk, Türk halkının Milli Mücadele dönemindeki kararlılığını ve birliğini yansıtan özel bir eserdir. Eserde sıkça geçen kelimeler, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesi, arzusu ve iradesini yansıtarak Türk tarihindeki dönüm noktalarından birini Nutuk aracılığıyla görmemize yardımcı olur. Nutuk, yalnızca geçmişin bir anının değil, aynı zamanda Türkiye’nin bugünkü kimliğinin de bir yansımasıdır. Bu yönüyle Türk milletinin ulusal bilincinin ve bağımsızlık arzusunun bir ifadesi olarak önemini sürdürmektedir.

Not: Bu analiz akademik bir çalışmadan ziyade ön fikir oluşturması açısından değerlendirilmelidir.