Mustafa Kemal Atatürk, eşsiz bir asker, örnek bir devlet adamı, devrimci bir liderdi. Ama unutmamalı ki, O, çocukluğundan başlayarak kültür ve sanatla kendini geliştirmiş, cephelerde bile çantasından kitap eksik etmemiş aydın bir insandı.

Bu nedenle Söylev, Mustafa Kemal’den beklendiği gibi, hitabet sanatının benzersiz bir yapıtı; akıcı, öğretici, bir tarih dersi örneği oldu. Bu yapıtın gerisinde Atatürk’ün güzel konuşma yeteneği, bilge kişiliği vardı. Mustafa Kemal okul yıllarında sadece kendisine verilenlerle yetinmemişti. Örneğin, öğretmeni Mehmet Tevfik Bey’in yardımıyla tarihin derinliklerine girmiş, Namık Kemal’in şiirlerini öğrenmişti. Atatürk bir yazardı, öyle ki Söylev’in roman, anı, öykü gibi bir yazın türü olduğundan da sıklıkla bahsedilir. Bu çok yönlülüğü sayesinde askerlikten yurttaşlık bilgisine ve hatta aritmetik-geometriye kadar geniş bir yelpazede sekiz kitaba imza atmış bir yazardı. Almanca ve Fransızca öğrenmiş, çeviriler yapmış, gazetelerde başyazar olarak Anadolu’nun kurtuluşuna dair yazılar yazmıştı. Tüm ulusun okuma ve yazmayı öğrenmesi için yazı devrimini gerçekleştirmişti. Dilimizin türkçeleşmesine, yalınlaşmasına önem veriyordu. Türkiye Cumhuriyeti’ni yönettiği, ekonomik, sosyal, kültürel atılımların en yoğun olduğu, kısaca işinin başından aşkın olduğu günlerde şöyle düşündü: büyük özverilerle yapılan Kurtuluş Savaşı ve kurulan Cumhuriyetin öyküsü, bir gün unutulacak mıydı? Hayır! Ve sonrasında sordu: Türk Devrimini inceleyecek gençler hangi yapıttan yararlanacaktı? Böyle bir eser yoktu. İş başa düşüyordu. Kalemi eline aldı, ayrıntılara önem vererek, sanki tuttuğu bir günlükten yararlanırcasına Söylev’deki tarihi gerçeği yazdı. Bunu yaparken de Türk Tarih Kurumu için belirlediği ilkeye kendi de uydu: “Tarih yazmak, tarih yapmak kadar önemlidir.” Ama tarihi yazan, yapılanlara doğrulukla bağlı kalmalıdır. İşte Söylev, tarihi yapanın yani bilge adam Atatürk’ün kalemiyle yazılan düne ve yarına ışık tutan bir belge öykü, büyük bir destan ve şiir; Türk Devriminin incelenmesini kolaylaştıracak önemli bir bilgi kaynağıdır. Ve Söylev, tüm ulusa verilen anıtsal bir armağandır. Bu armağan için de Atatürk’e çok şey borçluyuz.