Ezbere okunarak geçildiğinde kişinin ya da ailenin yönetiminden halkın yönetimine geçen bir rejimi ifade eden Cumhuriyet, üzerinde düşünüldüğünde; ortak, uzlaşılmış bir kültürde beraber yaşayabilme, ortak arzulara, hayallere hatta hüzünlere sahip olabilmenin, kısacası bir ulusun parçası olarak aidiyet hissedebilmenin şuurudur. Türkiye Cumhuriyeti de tebaa olmaktan modern devletin vatandaşlığına geçişin mücadelesidir. Bir toplum ne kadar kozmopolit olursa olsun katı doktoriner sınırlar gerekmeksizin ulusal bir üst kimliğe ihtiyaç duyar. Cumhuriyet’in ilanı büyük bir değişimle beraber kurumsallaşma, istikrara kavuşma arzusunu beraberinde getirir. Dağınık ve yerel kalmış toplumu bir araya getirmek için kültür, dil, iktisat ve eğitim gibi alanlarda peşpeşe büyük devrimler gerçekleştirilir. Bu devrimlerde eğitim seviyesini artırmak, iktisadi bağımsızlığı ve kalkınmayı sağlamak ve modernleşmek gibi amaçların yanı sıra tüm bunları kapsayacak ulusal bir kimlik inşa gâyesi yer alır. Milli bayramlar bu ulusal kimliğin ve kolektivizmin önemli enstrümanlarından biridir. Bireyler her ne kadar düşünsel, siyasal ve yaşam tarzı bakımından farklılaşsa da milli bayramlarda toplumun geniş bir parçasının bir aradalığı temenni edilir.

1908’de büyük bir hevesle başlayan modern devletin ihyâsı, sivilleşme ve demokratikleşme çabaları; savaşlarla, komitacılıkla, kaosla, çöküşle sekteye uğrar. Elde ise parçalanan devrim düşleri kalır. Yine bir savaşın, Milli Mücadele’nin ardından 29 Ekim 1923’de daha radikal bir kararlılıkla Türkiye Cumhuriyeti ilan edilir. Atatürk’ün deyimiyle “yeni vatan, yeni devlet ve yeni sosyete” küllerinden doğmuştur. Bugün bildiğimiz, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor bayramı, tarihi serüvenine 1916’da “İdman Bayramı” olarak başlar. Savaşla sekteye uğramasına rağmen o da tıpkı Cumhuriyet gibi küllerinden doğar ancak sonrasında sürekli tahvil edilir.

“Devlette devamlılık esastır” sloganı aslında modern ulus devletin inşasının bir mottosudur. Çünkü artık gücünü tanrıdan veya kandan alan kişilerin değil, ulus iktidarının dönemidir. Bu bilinç de artık nesiller boyunca devam ettirilecektir. Dolayısıyla özellikle 20. yüzyılın başlangıcında “gençlik, spor ve gösteri” bilincini sağlamak birçok toplumda önemli bir hâle gelir. Modern siyaset görüşünde bir genç, ulusu adına sağlıklı, güçlü ve akıllı bir birey olarak fakat ulusal bir kolektivite içerisinde hareket etmelidir. Bu tür saiklerle olup olmadığı bilinmez ama Abdülhamit tarafından sürgüne gönderilen, İttihatçıların iktidara gelmesinin ardından Milli Olimpiyat Komitesini kuran Selim Sırrı Tarcan 29 Nisan 1916’da, Kadıköy’deki İttihad Spor Kulübü’nün çayırında “İdman Bayramı”nı ilk kez organize eder. İsveç Kraliyet Askeri Beden Eğitimi ve Cimnastik Akademisi’nde eğitim gören Tarcan orada gördüğü bu tür gösterilerin Türkiye’de de gelenekselleşmesi gerektiğine kanaat getirir. Tarcan beraberinde bazı İsveç şarkı notalarını da getirir ve bunlardan birini dönüştürerek marş formatına çevirir.

O meşhur ‘Dağ başını duman almış’lı Gençlik Marşı da bu şekilde ortaya çıkar ve ilk olarak İdman Bayramı’nda öğrenciler tarafından okunur. İlk İdman Bayramı bir geçit töreniyle başlar, ardından jimastik gösterileri, uzun atlama, futbol ve halat yarışı gibi birçok spor müsabakası gerçekleştirilir.