Radyo 1930’lu yıllarda altın çağını yaşıyordu. Herkes ailesi ile birlikte akşam yemeğinden sonra etrafında toplanır ve yayınları dinlemeye başlarlardı. O dönemde bilgi ve eğlence veren bu kutunun henüz toplumu ne düzeyde etkileyebileceğine dair kimsenin fikri yoktu.

Küçük yaşlardan itibaren zeki ve yetenekli olduğu bilinen Orson Welles, tiyatrolarda yer almış, Shakespeare gibi büyük isimlerin oyunlarını derleyip sahnelemişti. Yirmili yaşlarının başında CBS (Columbia Broadcasting System) radyosunda çalışmaya başladığında, kurucusu olduğu Mercury Tiyatrosu ekibi ile her pazar radyoda çeşitli piyesler sahneliyorlardı.

Genç Welles, o hafta Cadılar Bayramı özel bölümünü canlandırmak için ‘’Dünyalar Savaşı” adlı romanı seçer. 1898’de yayınlanan bu kitap, New Jersey’deki Marslı istilasını konu alan bir bilim kurgu eseridir. Yayımlanmasının üzerinden uzun yıllar geçmiş ve kitabı hatırlayan pek de kimse kalmamıştır.

Hazırlanan piyes, gerçekçi ses efektleri ve oyunculuk performanslarıyla dinleyicileri derinden etkileyecek bir biçimde tasarlanmıştır. Tarihler 30 Ekim 1938 saatler akşam 20.00’ı gösterdiğinde, “CBS, H.G. Wells’in kitabından uyarlama olan Dünyalar Savaşı’nı, Orson Welles ve Mercury Tiyatrosu’nu sunuyor” anonsuyla piyes başlar.

Amerikalıların büyük bir çoğunluğunun dinlediği dönemin popüler kanalı NBC’nin reklam arasıyla birlikte 6 milyon insan radyo düğmelerini diğer frekansa çevirir. CBS’de o sırada Marslı istilasının anlatıldığı piyes ise çoktan başlamıştı.

Spiker hava durumu raporu verdikten sonra bir otelin müzik dinletisi olduğundan bahsederek dinleyicileri orkestrayla baş başa bırakır. Müzik birden kesilir ve spiker araya girer:

– “Mars gezegeninde patlamaların tespit edilmesinin ardından New Jersey’de bir tarlaya büyük bir meteor düşmüştür. Çevrede büyük bir sarsıntı hissedildi ve uzaylı istilasının başladığından korkuluyor. “

Piyesi oynamaya devam eden spiker, muhabire bağlantı gerçekleştirir:

– “Dokunaçlara benziyorlar. Bedenini şimdi görebiliyorum. Bir ayı kadar büyük. Islak bir deri gibi parlak. Ama bu yüz… Bayanlar ve baylar, tarif edilemez. Bakmaya devam etmek için kendimi zorluyorum, çok korkunç.”

Yayını takip etmeye henüz başlayan dinleyiciler neler olduğunu anlayamadan muhabir gerilimi iyice artırır:

– “Marslılar, etrafa zehir saldı. Jersey bataklıklarından siyah zehirli bir duman çıkıyor” der.

Yayını dinleyenler zehirli gazdan korunmak için pencerelerini ve kapı pervazlarını ıslak havlular ile kapatırken spiker o sırada bir çatışma alanına girdiğini belirterek, büyük metal silindirden çıkan bir Marslı’yı tarif etmeye başlar:

– ‘’Bir gölgeden gri bir yılan gibi süzülüyor, çok fazlalar… Tarif etmesi çok güç ona bakmaya korkuyorum, gözleri siyah ve bir yılan gibi parlıyor’

Hemen ardından bir anons daha gelir:

– “Marslılar çoktan NewJersey’in yedi bin kişilik askeri kuvvetini yok etti.”

Yayın ABD devlet başkanı ve hükümet yetkililerinin bağlantıları, havadan ve karadan saldırı haberleriyle devam ediyor diğer yandan spiker yayına girip çok sayıda kayıp olduğundan ve halkın şehri etmeye başladığından bahsediyor, bu sırada piyesteki oyuncular harika bir gösteri sergiliyor, ses efektleri kaosu daha da gerçekçi hale getiriyordu.

Yayınını dinleyen Amerikalılar, duyduklarının bir tiyatro oyunu olduğuna inanamayacak kadar gerçekçi bir oyunculukla karşı karşıya olduklarından New Jersey eyaletinde korku ve panik havası kısa sürede kaosa sebep olur. Kiliselere sığınan, intihara kalkışan, papazları uyandırıp günah çıkarmak isteyen, Marslılar’ın ilk indikleri yer olan New Jersey’den kaçmak için yolları arabalarla dolduran insanlar, otobüs terminali ve taksi duraklarına akın edenler… Herkes bir anda büyük bir korkuya kapılır.

Radyo oyunu henüz devam ederken ihbar hatları kilitlenen polisler çareyi yayını durdurmak üzere radyoya gitmekte bulur. Polislerin olayın gerçeği yansıtmadığı ve tamamen kurgu olduğu anonsunu yaptırmasıyla evlerinde yayını takip edenler derin bir nefes almış olsa da sokaklara akın eden binlerce insan için bu süreçte yaşananlar pek de iyi bir sonuca yol açmaz.

Maddi ve manevi kayıplar yaşayan dinleyiciler radyoya tazminat davası açarlar. Ancak yayının başında ve sonunda bir tiyatro piyesi olduğu anons edildiği için davalar CBS’in lehine sonuçlanır.

Amerika’yı paniğe sokan bu radyo piyesi ertesi gün gazetelere manşet olur. Olaya inan insanlar için kayıplarla sonuçlanan toplumsal histeriden en kârlı çıkan ise Orson Welles olur.
Yaşananlar kariyeri için bir dönüm noktasına dönüşür ve ona şöhretin kapıları ardına kadar açılır. Dünyalar Savaşı yayını, Wells için olduğu kadar iletişim bilimleri için de önem taşımaktadır. O tarihe kadar radyonun toplum üzerinde kitlesel bir etki yapabileceği tahmin dahi edilemezken bu olay radyonun toplumsal etkilerini ve kitlesel bir propaganda aracı olarak nasıl kullanılabileceğini gözler önüne sermiştir.